ΚΟΜΗΣ ΒΕΛΙΣΑΡΙΟΣ vs ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΟΣ Ο Β΄
Castel del Monte, Andria,Apulia,1240
Ο Φρειδερικος ο Β' των Χοχενστάουεφεν (1194-1250), Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας κι βασιλιάς του βασιλείου των Δυο Σικελιών και ο Κόμης Βελισάριος (500-565 μ.χ.) στρατηγός του αυτοκράτορα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, Ιουστινιανού του 1ου, είναι δυο ιστορικές προσωπικότητες, για τις οποίες έχουμε αρκετές πηγές στη διάθεση μας για να τις προσεγγίσουν επιστημονικά οι ιστορικοί. Αλλά για κάποιους λόγους είναι και πρόσωπα μυθικά, κουβαλούν ένα στοιχείο θρύλου και εξάπτουν τη φαντασία των μεταγενέστερων.
Πιστεύω ότι αυτό που κάνει κάποια ιστορικά πρόσωπα τόσο ελκυστικά στο θυμικό μας, επιθυμητά προπλάσματα για ιστορικά μυθιστορήματα έγκειται κυρίως στο ότι βρίσκονται (η έτσι νομίζουμε) σε αναντιστοιχία με την εποχή τους και το τόπο τους. Είναι σε ρήξη με το modus viventi, το mainsteam ας πούμε της εποχής τους και της κουλτούρας της.
Ο Φρειδερικος ο Β' στο βιβλίο του Θ.ΙΩΑΝΝΙΔΗ είναι φερ`ειπείν ένας ουσιαστικά αναγεννησιακός άνθρωπος, ένας ηγεμόνας που έζησε διακόσια χρόνια πριν την Αναγέννηση! Μια προσεκτική ανάγνωση όμως θα μας δείξει ότι αυτό μόνο εν μέρει μπορεί να είναι σωστό. Ήταν «στο εδώ και τώρα» του πρώιμου 13ου αιώνα! Υπήρξε συγχρόνως ανήσυχος, περίεργος, φιλερευνος και αδίστακτος.
Ο Βελισάριος πάλι μας δίνεται από τον Robert Graves σαν ένα πρότυπο του τίμιου, ευσεβούς Στρατιώτη, το πρόπλασμα του Ιππότη και της μετέπειτα Ιπποσύνης.
Που αρχίζει και που τελειώνει η μυθοπλασία εναπόκειται στον αναγνώστη…
Όπως να έχει το ταξίδι αξίζει!
Το ιστορικό μυθιστόρημα είναι το καλύτερο όχημα για κάποιον να ταξιδεύσει στο χρόνο, να βρεθεί ωσεί παρόν στα γεγονότα της ιστορίας. Αν το όχημα είναι καλό και ο καπετάνιος έμπειρος, το ταξίδι θα είναι εγγυημένα ευχάριστο, αποδοτικό και … ασφαλές!
Bibliotheca Vaticana, Pal. lat. 1071.
Από όλα αυτά τα «ταξίδια», αυτά που μας πάνε πίσω στους (υποτιθέμενα) Σκοτεινούς χρόνους, όσο αφορά τη δική μας «ευρασιατική ιστορία», αυτή που εκτείνεται από το τέλος της «φωτεινής» αρχαιότητας, της Ελληνορωμαϊκής, μέχρι την επίσης «φωτεινή» Αναγέννηση, δηλ χονδρικώς από το 4ο μ.Χ. μέχρι το 15ο μ.Χ. αιώνα, είναι από τα πιο δημοφιλή (και τέτοια είναι τα δυο βιβλία που αναφέρω)…. Είναι τα πιο γοητευτικά, μες στο ημίφως που τα περιβάλει. Πρόσφορα τόσο στη έρευνα όσο και στη αχαλίνωτη φαντασία, χωρούν μέσα τους ιστορικά πρόσωπα και μυθικά, από τις σταυροφορίες μέχρι τον Αρθούρο και το μάγο Μερλιν, από ιστορίες για Βίκινγκς μέχρι τους φανταστικούς κόσμους των Game_of_Thrones.
Διαβάζοντας αξιόλογα ιστορικά μυθιστορήματα η πιο σωστά μυθιστορίες όπως αυτά του αγγλου Robert Graves και Έλληνα Θ.ΙΩΑΝΝΙΔΗ συμπεραίνω αυθόρμητα … πόσο παρωχημένος και επιτηδευμένα διδακτικός είναι ο Μακιαβέλι και ο Ήγεμόνας του! Αφού, ότι έχει περάσει σ` μας ως μακιαβελισμός το βρίσκουμε πολύ πιο … μακιαβελικό, ωμό και ακραίο στις περιγραφές των δυο αυλών που τα έργα και οι μέρες τους ξεδιπλώνονται στα δυο βιβλία. Της Ιουστινιάνειας του έκτου αιώνα στη Κωνσταντινούπολη και της Φρειδερίκιας περιπλανώμενης ανά την Αγία Ρωμαική Αυτοκρατορία. ( δεν είχε ποτέ πρωτεύουσα ο Φρειδερίκος ο 2ος και η τεράστια αυλή του μεταφέρονταν σε σκηνές σαν νομάδες ανάλογα με τους αέρηδες της εποχής και τα καπρίτσια του ηγεμόνα της!)
Αυτός ο αδυσώπητος πραγματισμός που διακρίνει αυτοκράτορες, ευγενείς, κληρικούς και λαϊκούς, όπως αναδύεται από τις μυθιστορίες έχει κάτι το συγκινητικά απλό και αθώο. Γιατί ακόμα και αν επικαλύπτεται με το μόνο ιδεολογικό περίβλημα της εποχής, τη Θρησκεία, όλα είναι τόσο προσχηματικά, άνθρωποι και εξουσίες λειτουργούν με ευθύτητα και αμεσότητα. Δύσκολα μπορείς να κατηγορήσεις για υποκρισία κλπ (ακόμα και τους κληρικούς) όπως εμείς εννοούμε στη σύγχρονη εποχή μας των δημοκρατιών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έννοιες άγνωστες τότε.
Κάτι άλλο που η ανάγνωση και το σημερινό ξανά-ξεφύλλισμα των βιβλίων αυτών μου έφερε είναι το εξής.
Τόσο στο Βελισάριο που είναι τουλάχιστον για τον Ρ.Γρέιβς κάτι σαν το ρομαντικό πρότυπο του ιππότη, μιας και είναι ο ιδρυτής των Βουκελαρίων, πρότυπα των έφιππων ιπποτικών ταγμάτων, όσο και για το γερμανό αυτοκράτορα και τους πιστούς του Τεύτονες Ιππότες. σε όλο το περιρρέον σκηνικό που διατρέχει μια τουλάχιστον χιλιόχρονη περίοδο, το ιδανικό της ιπποσύνης ως δεσμός τιμής και ραχοκοκαλιά μιας ιεραρχίας, είναι κάτι που ξεχωρίζει. Είναι μου φαίνεται ένα σύστημα ιδεολογικό εθιμικό, αυστηρά ιεραρχικό, άρα αποτελεσματικό όσο αφορά την κατανομή εξουσίας και την απονομή δικαιοσύνης. Για μας φαντάζει αφελές και παλιομοδίτικο, μια και έχουμε εκπαιδευτεί να βλέπουμε αυτή την εποχή μέσα από γιόστρες για δεσποσύνες και ακαταλαβίστικες χωροδεσποτικές έριδες.
Όμως μέσα από τις περιγραφές αρχίζει να γίνεται αντιληπτό σαν κάτι που για εκατοντάδες χρόνια υπήρξε ο κύριος συνεκτικός ιστός για βασίλεια, πόλεις και ανθρώπινες υπάρξεις. Ένα ολοκληρωμένο σύστημα που παρήγαγε πολιτισμούς και τέχνες, ανέγγιχτο η χειρότερα παρεξηγημένο από μας τους σύγχρονους «εκπολιτισμένους» από τις επιστήμες και τον δυτικό διαφωτισμό.
Ίσως η κατανόηση των πολιτισμών των «Σκοτεινών Χρόνων» να έχει κάτι να μας πει τόσο για τις ρίζες μας όσο και σε μας τους ίδιους.
Για συγγραφείς και βιβλία…
Ο κόμης Βελισάριος() φέρει τη σφραγίδα της αυθεντίας του Robert Graves. Ο όποιος ανήκει στη πολυπληθή χορεία εκείνων των λόγιων άγγλων που η πνευματική τους πατρίδα κατ` επιλογή είναι η Ελλάδα κυρίως (και η Ρώμη). Η ακτινοβολία και εμπεριστατωμένη μελέτη του ελληνικού- ρωμαϊκού κόσμου οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε αυτούς τους λόγιους τζέντλεμεν. Στη περίπτωση του R. Graves, αναπαριστά με τρόπο που μας αφήνει άφωνους ενα ολόκληρο κόσμο στο κόμης Βελισάριος() (και επίσης στο πολύ γνωστότερο λογω της σειράς στη τιβι, έργο του εγώ ο Κλαύδιος/i-claudius 1976ΒΒC).
Οπότε , λοιπόν οι ελληνοφρενείς, αρχίζουν την (υποκριτική) γκρίνια για τα ελγίνεια κλεμμένα των άγγλων ιμπεριαλιστών και τυμβωρύχων, δεν έχω παρά να θυμηθώ τον Robert Graves και τις προσφορές του όπως η χαρτογράφηση των Ελληνικών Μύθων, βιβλίο αναφοράς μέχρι σήμερα, νομίζω αξεπέραστο. (πιο πολλα για τον Ρ. Γρειβς ΕΔΩ )
Το άλλο βιβλίο ο Φρειδερικος ο Β' με υπότιτλο το θαύμα της oικουμένης,(Stupor mundi) του Θ.ΙΩΑΝΝΙΔΗ , δεν έχει βέβαια περγαμηνές όπως του Ρ.Γρειβς, φρονίμως ποιών ο Θ.Ι. ονομάζει το βιβλίο του ιστορική μυθιστορία και όχι μυθιστόρημα. Και έχει δίκιο, διότι πολλές φόρες η ανάγνωση του φέρνει στο νου ένα καλό ρετουσάρισμα μιας διατριβής με θέμα τον Φρειδερίκο το 2ο των Χοενστάουφεν.
Sandro Botticelli - The Abyss of Hell[1480]
Πρόκειται για μια εποχή μαγνητισμένη, προσωπικά τη βρίσκω πιο ενδιαφέρουσα, χρονικά εγγύτερη σε μας καθώς ο 13ος αιώνας είναι πιο κοντά μας με ένα συντετριμμένο αλλά πλέον εξελληνισμένο Βυζάντιο και για αυτό πιο οικείο από το ρωμαϊκό λατινογενές του Βελισάριου και του Ιουστινιανού.
ΓΙΑ ΤΟΝ ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΟ Β' , ΤΟΥΣ ΝΟΡΜΑΝΔΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗ ΜEΣΑΙΩΝΙΚΗ ΣΙΚΕΛΙΑ ΕΔΩ
SoniKeKala, 15DEC2013
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
ΝΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΒΙΒΛΙΟ, To Novellino, ΠΟΥ ΔΙΗΓΗΤΑΙ ΧΑΜΕΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΞΕΧΑΣΜΕΝΑ ΑΝΕΚΔΟΤΑ, ΑΛΗΘΙΝΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΤΟΥ ΚΑΙΡΟΥ ΕΚΕΙΝΟΥ... ΑΛΗΘΙΝΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ, ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΟΠΟΙΑ/ΟΝ ΕΧΕΙ ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΙΠΠΟΤΙΚΗ ΚΑΡΔΙΑ...
Τον καιρό εκείνο στην Αυλή των Θαυμάτων…
Στο παλιό βιβλίο, που λέγεται Novellino, υπάρχει γραμμένο κι ένα άλλο αξιοθαύμαστο περιστατικό που συνέβη στην Αυλή του Βασιλιά Φρειδερίκου. (ήταν ένας μεγάλος κι ευγενικός άρχοντας κι όσοι άνθρωποι είχαν αξία σε κάποια τέχνη ή επιστήμη, έρχονταν απ' όλα τα μέρη της γης να τον συναντήσουν, επειδή έκανε σ' όλους πλούσια δώρα και φερόταν με πολλή ευγένεια σε όσους είχαν ξεχωριστό ταλέντο).
Στην Αυλή του μαζεύονταν μουσικοί, οργανοπαίχτες και τραγουδιστές, αφηγητές παραμυθιών, μάγοι και θαυματοποιοί, δεξιοτέχνες στο χορό, στο σπαθί και στο κοντάρι. Άνθρωποι κάθε είδους και φυλής.
Κάποια μέρα, τη στιγμή που ο Φρειδερίκος και οι φίλοι του έπλεναν τα χέρια τους για να καθίσουν στο τραπέζι, εμφανίστηκαν μπροστά του τρεις δάσκαλοι της νεκρομαντείας. Φορούσαν χιτώνες δούλων κι έμοιαζαν με καλογήρους. Τον χαιρέτησαν με σεβασμό κι εκείνος ρώτησε:
— Ποιος από σας είναι ο Μάγιστρος;
Ένας από τους μάγους βγήκε μπροστά και είπε:
— Άρχοντα μου, εγώ είμαι.
Τότε ο αυτοκράτορας του ζήτησε ευγενικά να δείξει την τέχνη του.
Οι θαυματοποιοί άρχισαν αμέσως να κάνουν επίδειξη.
Ο καιρός χάλασε, χάθηκε ο ήλιος. Έπιασε βροχή και μπόρα, αστραπές και βροντές. Ο ουρανός έμοιαζε να ρίχνει κομμάτια από ατσάλι. Οι ιππότες έτρεξαν πανικόβλητοι να κρυφτούν στα διπλανά δωμάτια.
Όταν πέρασε η μπόρα, οι μάγοι ζήτησαν την άδεια να φύγουν. Ζήτησαν και την αμοιβή τους. Ο αυτοκράτορας είπε:
— Ζητήστε.
Κι εκείνοι ζήτησαν:
— Άρχοντα μας, ξέρουμε ότι ο κόμης του Αγίου Βονιφάτιου είναι ο πιο στενός σου φίλος. Να δώσεις διαταγή, να έρθει μαζί μας , να πολεμήσει τους εχθρούς μας.
Ο αυτοκράτορας, με αγάπη και ευγένεια, έδωσε τη διαταγή.
Ο κόμης έφυγε μαζί τους κι αυτοί τον οδήγησαν πολύ μακριά σε μιαν όμορφη πόλη. Του έδειξαν πάνοπλους ιππότες, του έδωσαν ένα όμορφο άλογο και όμορφα όπλα και του είπαν:
— Όλοι αυτοί θα υπακούν στις διαταγές σου.
Έγινε μάχη με τους εχθρούς. Ο κόμης τους νίκησε κι ελευθέρωσε τη χώρα. Έκανε άλλες τρεις μάχες και τις κέρδισε
Του έδωσαν γυναίκα. Έκανε παιδιά. Έγινε μεγάλος άρχοντα. Πέρασε πολύς καιρός. Ο κόμης γέρασε.
Οι μάγοι τον συνάντησαν και του είπαν πως θέλουν να τον πάρουν μαζί τους και να πάνε να δουν τον αυτοκράτορα και τους αυλικούς του. Ο κόμης τους είπε:
— Έχει περάσει τόσος καιρός που μέχρι τώρα πολλές φορές έχει αλλάξει ο αυτοκράτορας. Τώρα εκεί πέρα όλοι οι άνθρωποι είναι καινούργιοι.
Οι μάγοι όμως επέμεναν. Τον πήρανε μαζί τους. Περπάτησαν πολύ καιρό. Έφτασαν στο παλάτι. Μπήκαν στη μεγάλη αίθουσα. Βρήκαν τον αυτοκράτορα και τους αυλικούς να πλένουν ακόμη τα χέρια τους για να καθίσουν στο τραπέζι.
Ο Φρειδερίκος ζήτησε από τον κόμη να του αφηγηθεί τα όσα έγιναν. Ο κόμης τού είπε:
— Άρχοντα μου, ταξίδεψα κι έφτασα στη χώρα τους. Έδωσα μάχες και τις κέρδισα. Παντρεύτηκα κι έκανα παιδιά. Τα παίδιαμου είναι τώρα κοντά σαράντα χρόνων. Όλος ο κόσμος άλλαξε. Τι γίνεται εδώ πέρα;
Τότε ο αυτοκράτορας ζήτησε από τους μάγους να αφηγηθούν κι αυτοί τα όσα έγιναν. Εκείνοι μίλησαν, είπαν κι εξήγησαν τι έγινε και οι αυλικοί ευχαριστήθηκαν πάρα πολύ…
Στο Novellino που βρηκα ΕΔΩ, η παραπάνω ιστορια είναι η (21), στα ιταλικα/ αγγλικα( δεν υπάρχει απο οσο έψαξα στο νετ στα ελληνικά τπτ σχετικό). Και είναι απο το βιβλίο του Θ.ΙΩΑΝΝΙΔΗ , ΣΕΛ 260-262,READ MORE ΕΔΩ
SoniKeKala 20DEC2013
=================================================================================================================