Η μεγάλη ευχή της ολιγαρχίας
«Λαϊκισμός είναι το βολικό όνομα στο οποίο υποκρύπτεται η οξυμμένη αντίφαση ανάμεσα στη λαϊκή νομιμότητα και στην επιστημονική νομιμότητα, η δυσκολία της κυβέρνησης της επιστήμης να αποδεχθεί τις εκφάνσεις της δημοκρατίας, ακόμη και της μεικτής μορφής του αντιπροσωπευτικού συστήματος. Το όνομα τούτο συγκαλύπτει και συνάμα αποκαλύπτει τη μεγάλη ευχή της ολιγαρχίας: να κυβερνήσει δίχως λαό, να κυβερνήσει δίχως πολιτική.»
«... Κάτω από τον όρο, Λαϊκισμός, θέλουν να συγκαταλέξουν όλες τις μορφές αποσκίρτησης από την κυρίαρχη συναίνεση, είτε σχετίζονται με την υποστήριξη της δημοκρατίας, είτε σχετίζονται με τους φυλετικούς ή θρησκευτικούς φανατισμούς.»
J._Ranciere, «Το μίσος για τη δημοκρατία»
Λαϊκισμός και κρίση
Η παρέκκλιση του λαϊκισμού, δηλαδή μια έστω λανθάνουσα αντίσταση ενσωμάτωσης στην κοινωνία του «εκσυγχρονισμού», του κέρδους και της παγκοσμιοποίησης, φαντάζει αποκρουστική, ιδιαίτερα στους «αριστερούς» μας, από την ίδια την ύπαρξή της κοινωνίας αυτής. Γι’ αυτούς, μετρά το… στυλ, το design, η «δημοκρατικότητα», η ευγένεια του διαλόγου στο… πάνελ και όχι στο πεζοδρόμιο, καθώς εκεί ο λαός αγανακτεί και εκφράζεται ελεύθερα.
Έτσι, ο λαϊκισμός, αποτελεί μια λανθάνουσα διάθεση ρήξης του λαού, ενάντια στις πολιτικές αποφάσεις και το κατεστημένο που ορίζουν τη ζωή του, χωρίς να τον ρωτούν. Συχνά, είναι ρήξη χωρίς αντίκρισμα, μια διάχυτη εχθρότητα στην εξουσία, μια κυριαρχία της αντιπαλότητας, αντί της σύνθεσης. Την ίδια στιγμή, εκφράζει μια απελευθερωτική ανάγκη μέσω της καθυστέρησης, της άμυνας, της αντίστασης, στην αποσύνθεση της ζωής του. Είναι μια από τις φωνές του λαού, απέναντι στη «δημοκρατικότητα» (και όχι τη δημοκρατία) των εξουσιαστικών ελίτ, ως αποθέωση της επικοινωνίας και της «διαδικασίας», της συναίνεσης με κάθε κόστος, της ισορροπίας κομματικών συμφερόντων, της διατήρησης της «υπάρχουσας τάξης πραγμάτων» και του συμφωνημένου πλαισίου συνεννόησης.
Ζούμε στιγμές πανεθνικής κρίσης, μεγάλα στρώματα των μικρομεσαίων και των κατώτερων οικονομικών τάξεων αποσυντίθενται κοινωνικά, εκφράζοντας την αντιπαλότητα με το «καθεστώς», άμεσα, εχθρικά, με πολιτικά ασχημάτιστο τρόπο. Ο «λαϊκισμός» αυτός, κατευθύνεται σε φασιστικούς ή κοινωνικά δημοκρατικούς απελευθερωτικούς δρόμους, ανάλογα με τη συνειδητοποίηση των ανθρώπων, αλλά και τον πειστικό, κοντινό λόγο που μπορεί να εκφέρουν όσοι νοιάζονται πραγματικά γι’ αυτή την πατρίδα και τον λαό της. Όμως, καταρχάς, η αντίδραση αυτή είναι ένα θετικό γεγονός και αποτελεί μια ανεπεξέργαστη κοινωνική πάλη.
Από την άλλη, στην ελληνική κοινωνία, τα διευρυμένα μεσοστρώματα και οι κάθε λογής «επαναστάτες», αναφέρονταν σε μια αριστερή οικογενειακή καταγωγή, αλλά η κοινωνική και επαγγελματική τους θέση (τεχνοκράτες, καλλιτέχνες, σύμβουλοι επιχειρήσεων, διανοούμενοι, μάνατζερς, διδάσκοντες, «αυτοδημιούργητοι επιχειρηματίες», κ.α.) τους έφερνε πιο κοντά στον στρογγυλεμένο «δημοκρατικό» λόγο, της πολιτικής ορθότητας που διεκδικούσε την πολιτική φίμωση του λαού, σε αντιστοιχία με την ωμή λογοκρισία της δεξιάς. Ενταγμένοι στο εποικοδόμημα του κυρίαρχου αστικού κατεστημένου, μεράκλωναν σε ρεμπετάδικα, απομονώνονταν στις «πρωτόγονες» Κυκλάδες, εξυμνούσαν τον λαϊκό πολιτισμό και τον απλό άνθρωπο, ο οποίος μεταμορφωνόταν σε φασίστα, ρατσιστή, απολιτικό, θεοσεβούμενο, σεξιστή μικροαστό, μόλις τον συναντούσαν στις «πλατείες» να μουντζώνει, να φωνάζει ΟΥΣΤ, ή να διαλύει τις παρελάσεις θέλοντας να αποκαταστήσει ένα νέο πατριωτικό νόημα σ’ αυτές, χωρίς να είναι εθνικιστής.
Η συγκεκριμένη παγκοσμιοποιημένη φιλελεύθερη Αριστερά στην Ελλάδα και την Ευρώπη, από τη συμπόρευση με τον λαό και τον «λαϊκισμό» του, προτιμά ένα πένθιμο σόλο, κλίνοντας σε όλες τις κλίσεις τη λέξη Αριστερά, επαναλαμβάνοντας τα ίδια κλισέ, αδυνατώντας να διδαχτεί από τον έστω «πρωτόγονο» ριζοσπαστισμό του λαού.
Καθολική απειλή
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτό που έλειπε από την ελληνική αριστερά, δεν ήταν η «δημοκρατικότητα», αλλά η δημοκρατία που θα έφερνε τον λαό στο προσκήνιο. Της έλειπε, ταυτόχρονα, ένας κάποιος «λαϊκισμός», μια κάποια ιδιόμορφη «ταξικότητα», καθώς ο κόσμος των μεσαίων και χαμηλών κοινωνικών στρωμάτων θέλει να είναι κυρίαρχος στον τόπο του, στο βιός, που χάνει. Ο λαϊκισμός, είναι γι’ αυτόν τον κόσμο ένα πρωτόλειο υποκατάστατο της ταξικότητας, η «δημοκρατικότητα» που του προσφέρουν είναι μια ξεκάθαρη στρατηγική του εγχώριου υποδουλωμένου αστισμού.
Ας χαλαρώσουν, οι θιασώτες του εξευρωπαϊσμού και των «δικαιωμάτων» και ας διδαχτούν από τον αυθορμητισμό των απλών ανθρώπων. Ο καπιταλισμός και η ιμπεριαλιστική στρατηγική του, είναι μια καθολική απειλή και δεν αφορά απλά και μόνο την εργατική τάξη (με ποια μορφή, άλλωστε;). Αποτελεί έναν φασισμό νέου τύπου, όπου η νεοαποικιοκρατία και το μεγάλο κεφάλαιο, επιτίθενται συνολικά ενάντια στην πατρίδα μας και την κοινωνία, έχοντας υπηρέτες τις δεξιές και αριστερές ηγεσίες. Οποιαδήποτε μορφή αντίστασης ξεπερνά το φαντασιακό και το συμβολικό πνεύμα της νέας υποδούλωσής μας, είναι δυνατόν να δημιουργείται και να εκφέρεται έξω από «εργολαβική αποκλειστικότητα» και «πρωτοπορία».
Αυτός ο λαϊκισμός, είναι μια παραφρασμένη πλευρά πατριωτικού -αντικαπιταλιστικού αγώνα, πολύ πιο κοντά στην κοινωνική πραγματικότητα της χώρας μας, από τον αυταρχικά συμφωνημένο, «δημοκρατικό λόγο». Ο αγώνας για πραγματική δημοκρατία και ανεξαρτησία είναι ο μόνος δρόμος για την πνευματική αναγέννηση του λαού μας, μακριά από τους… «λαϊκισμούς» των εγχώριων πολιτικών ελίτ...